Op Speelplein Don Bosco Halle, op de terreinen van de lokale lagere en secundaire school, werden een aantal activiteiten geschrapt en plekjes gesloten omdat ze met te weinig handen en ogen zijn. Zo is de zandbak ’s ochtends open en gaat het ‘bosje’ dicht. In de namiddag is het omgekeerd. “We zijn een groot speelplein. Gisteren waren er 308 kinderen. Vorige week waren er 250 per dag. Onze ploeg telt een kleine dertig man, met hoofdanimatoren bij”, zegt pleinleidster Caitlin Van den Keybus (21). “Als we alle activiteiten willen openstellen, moeten we deze zomer tien extra man per week vinden. Mínstens. Liefst vijftien eigenlijk. Maar we vinden ze voorlopig niet.”

Speelpleinen zoeken al jaar en dag helpende handen om ’s zomers 185.000 kinderen en jongeren te entertainen op 608 locaties in Vlaanderen en Brussel. “We hebben zo’n 23.000 animatoren nodig”, telt Bert Breugelmans, coördinator bij de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk (VDS). “We zijn dus altijd op zoek. Al vijftig jaar. Het is eigen aan jeugdwerk dat mensen vertrekken en anderen beginnen: er is een groot verloop van jongeren. Die zoektocht naar animatoren is dus niet nieuw, wél nieuw is dat hun engagement is veranderd. We zien een algemene maatschappelijke tendens waarbij jongeren dat engagement meer dan vroeger spreiden, hun agenda niet ver op voorhand meer plannen of speelplein combineren of inruilen met betaald vakantiewerk. Vroeger stond een animator vier weken op een speelplein, nu is dat vaak maar één à twee weken. En ze plannen ook nog andere activiteiten, zoals een reis of festival. Bovendien blijft het vrijetijdsaanbod in de vakantie groeien en alle organisatoren vissen uiteindelijk in dezelfde vijver. Concurrentie speelt dus zeker ook.”

“Het leven is duur geworden”, zegt Caitlin, “en speelplein geven is vrijwilligerswerk. Als we animatoren van vorig jaar bellen met de vraag of ze willen depanneren, verwijzen ze allemaal naar hun vakantiejob: daar worden ze betaald. Ook andere jongeren zeggen dat de centjes belangrijker zijn. Wij proberen hen op andere manieren te overtuigen om bij ons te komen: met maaltijden – twee keer per dag -, en ze mogen hier blijven slapen. We creëren een toffe kampsfeer, maar toch blijft het aanwerven moeilijk.”

“70 procent van de jongeren die vandaag op het speelplein staan, zijn vrijwilligers”, zegt Bert. Ze krijgen een maximale vergoeding van 40 euro per dag. Hoofdanimatoren krijgen soms wat meer, net als jongeren die via een opleiding een attest in het jeugdwerk hebben behaald. Sommige gemeentes schrijven (hoofd)animatoren in als jobstudent. “De druk op onbezoldigd vrijwilligerswerk is een uitdaging voor de meeste vakantiewerkingen, jeugdwerk in het algemeen en bij uitstek het verenigingsleven in Vlaanderen. Sommigen zullen zeggen dat jongeren meer geld willen dan vroeger en ze dat maar opdoen aan reizen en festivals. Het is genuanceerder dan dat: we krijgen veel signalen van jongeren die de centen nodig hebben om zelf hun kot te betalen, hun studies, hun eigen kleding of zelfs thuis moeten bijpassen.”

Hoe kunnen speelpleinen de trend dan keren? “Het is een uitdaging”, geeft Bert toe. “We raden hen aan om meer flexibel te zijn en blijvend in te zetten op verbondenheid en ondersteuning. Hen meer betalen is vaak moeilijk. 70 procent van de speelpleinwerkingen worden georganiseerd door gemeentes, 30 procent is vzw. Vergoedingen optrekken heeft voor hen een grote financiële impact, en subsidies stijgen vaak niet evenredig. Je kan ook de ouders niet plots een veel hogere deelnameprijs laten betalen. Speelpleinen staan er net om bekend heel toegankelijk en laagdrempelig te zijn, meer dan ander jeugdwerk.”

Op het speelplein van Caitlin is er een werkgroep opgericht om nieuwe monitoren te vinden. Die zoektocht gaat ook volgend jaar onverminderd voort. “We moeten de jongeren echt lokken, als een Sinterklaas. Nochtans is die al vaak langsgekomen, hoor.”